Öncelikle değer kaybı tazminatı için açılan uyuşmazlık davasının haksız fiilden kaynaklanan bir dava türü olduğunu belirtmeliyiz. Basit ifade ile bir kişinin başka bir kişiyi haklı bir sebebe dayanmayan bir nedenle zarara uğratması fiilini kastetmekteyiz. Değer kaybı davasında yaşanan haksız fiil en az bir adet motorlu aracın dahil olduğu bir kazadan kaynaklı maddi zararın doğmasıdır.

Trafik kazası nedeniyle açtığımız değer kaybı tazminat davasının hukuki dayanağı trafik kazasının üstte açıkladığımız sebeplerle bir haksız fiil sorumluluğu doğurmasıdır. Trafik kazasının hukuki nitelik açısından haksız fiil olmasının hukuken birçok sonucu doğmaktadır.

Mevzuatımızda TBK madde: 49 gereği haksız fiil sebebiyle trafik kazasında kusurlu olan taraf diğer tarafın zararını gidermelidir. Bu maddenin yansıması bu şekildedir.

Aracın değer kaybının tespitine yönelik ‘’Araç Değer Kaybı Davası’’ açılması gerekmektedir. Bu davanın hukuki dayanağı ‘’Aşkın Zarar’’ başlıklı Borçlar Kanunu madde 122’dir. TBK: MADDE 122- Alacaklı, temerrüt faizini aşan bir zarara uğramış olursa, borçlu kendisinin hiçbir kusuru bulunmadığını ispat etmedikçe, bu zararı da gidermekle yükümlüdür. Temerrüt faizini aşan zarar miktarı görülmekte olan davada belirlenebiliyorsa, davacının istemi üzerine hâkim, esas hakkında karar verirken bu zararın miktarına da hükmeder. Bu maddeye göre karşı taraf kazada bir kusuru bulunmadığını ispatlamalıdır.

Değer kaybı maddi tazminat davası Karayolları Trafik Kanunu’nun 91. maddesinde yer alan;

“Zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamındaki tazminatlar bu kanun ve bu kanun çerçevesinde hazırlanan genel şartlarda öngörülen usul ve esaslara tabidir.

Söz konusu tazminatlar ve manevi tazminata ilişkin olarak bu kanun ve genel şartlarda düzenlenmeyen hususlar hakkında Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır. düzenlemesi gereğince haksız fiil hükümlerinin uygulanması söz konusu olacaktır.

Bu nedenle araç değer kaybı Türk Borçlar Kanunu’nun 49. maddesinde düzenlenen ‘Haksız Fiillerden Doğan Borç İlişkileri’ başlıklı haksız fiilden kaynaklanan zararın tazmini hükümleri uyarınca talep edilecektir. Bu maddeye göre; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”

Bu madde, araç değer kaybına ilişkin bir olayda vücut bulacaktır. Bunu için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekmektedir:

–    Kaza meydana gelmiş olması,
–    Kaza sonucu aracın piyasa değerinin düşmesi,
–    Oluşan değer kaybı ile kaza arasında illiyet bağı bulunması.

Ek olarak trafik kazası sonucu oluşan maddi zararın gerçek zarar olduğunu ve bu yolla kusur isnat edilen tarafın kurtuluş beyyinesi ile sorumluluktan kurtulabileceğini göz önünde bulundurmalıyız. Yani kusursuz olduğunu ispatlayan taraf tazminat ödeme yükümlülüğünden kurtulacaktır.

İşimizi Kolaylaştırabilecek Örnek yargı kararları ve İçtihatlar:

Yargıtay 4.HD. 2002/130 E. 2002/4512 K.; Kazaya karışan araç tamamen onarılmış olsa bile kazaya uğrayan araç, tahribatın izlerini taşıyacağından onarıldıktan sonra mübadele (rayiç) değerinin olaydan önceki mübadele değerinden az olacağının kabulü ile aracın onarılmış durumdaki değerinin, araç ne kadar iyi onarılmış olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç hasara uğramayan aracın değerinden düşük olacağı için tazmin edilmesinin gerektiği vurgulanmaktadır.

Yargıtay 17.HD. 2014/15955 E. 2014/13034 K.; Değer kaybı hesaplanırken dava konusu yapılacak araçta kaza tarihinden önce herhangi bir hasar yok ise; aracın kazasız piyasa rayici belirlenip buna göre hasarlı hali arasındaki fark değer kaybı kabul edilmelidir.

Yargıtay 17.HD. 2015/11245 E. 2016/1045 K.; Değer kaybı hesaplamasında tarafların iddia ve savunmaları ile aracın modeli, markası, özellikleri, hasarı, yapılan onarım işlemleri, kullanım tarzı, kilometresi ve olay tarihindeki yaşı mahkemece göz önünde bulundurulmaktadır.

Sonuç

Ezcümle, trafik kazası sonucunda bir haksız fiilin varlığının doğacağını ve bunun sonucunda giderilmesi gereken bir zararın doğduğunu söyleyebileceğiz. TBK Madde: 49’un trafik kazalarındaki hukuki uyuşmazlıklarda yansıması ise araç değer kaybı tazminat davası olarak vücut bulmaktadır.

Önemle belirtmeliyiz ki her ne kadar değer kaybı davası avukat vekaleti zorunlu yargı işlerinden olmasa da bu alanda uzman bir avukatın yardımının elzem olduğunu düşünüyoruz.

Hak kaybına uğramamak, hukukun size sağladığı faydaları kaçırmamak ve profesyonel desteğe ihtiyaç duyduğunuzda danışmak için lütfen bize ulaşın.